Çini Diyarı : İZNİK

İngilizce'de İznik olarak bilinen İznik, binlerce yıldır her bir avuç toprağın kültürel kalıntılarla yoğrulduğu bir şehir ve bölgede yüzyıllardır tarih sayfalarının merkezinde yerini almış bir şehir. IDört imparatorluğa başkentlik yapmış ender yerleşim yerlerinden biridir. Kent yakınlarındaki höyüklerde M.Ö. 2500 yıllarına kadar uzanan uygarlığın izleri saklıdır. M.Ö.'de Trak kavimlerinin göçünden önce burada kurulan yerleşim. 7. yüzyıla 'Helikare' adı verildi. M.Ö.'de yenilenen şehir, M.Ö. 316, Makedonya İmparatoru İskender'in generali Antigonos tarafından Antigoneia olarak adlandırılmıştır. İskender'in ölümünden sonra Antigonos ile general Lysimakhos arasındaki savaşı kazanan Lysimakhos, karısının şehrine "Nikaia" adını vermiştir. M.Ö. 293, şehir önemli mimari yapılarla süslenmiştir. Bir süre Bithynia Krallığı'nın başkenti olan Nikaia, Roma'nın önemli bir yerleşim yeri olarak varlığını sürdürmüştür. İmparator I. Konstantin döneminde Hristiyanlık yasakları kaldırılmıştır. .325 yazının başında Nikaia, Hıristiyanlık için çok önemli bir olaya tanık oldu ve Birinci Konsül Senatus Sarayı'nda toplandı. Bu Konsil'den sonra Bayram Günleri ve Nikaia Hristiyanlık Kanunları olarak bilinen 20 maddelik metin kabul edilmiştir. 787 yılında İznik Ayasofya'da 7. Konsil toplanmıştır. İmparatoriçe İrini önderliğinde resim ve heykel yasakları kaldırıldı. İznik, Selçukluların ve Bizans'ın başkenti olmuştur. Çinileme Tarihleri ​​bilinen yapıların üzerindeki çini kaplamalardan İznik çanak çömleğinin gelişimi açıkça görülmektedir. 1378/91 yılları arasında inşa edilen İznik Yeşil Camii minaresini süsleyen en eski Osmanlı çinileri, teknik ve dekor açısından Selçuklu geleneğini sürdürmekle birlikte, renkleri ve tonları onlardan daha zengindir. Camiye adını veren bu çiniler turkuaz ve yeşil renklerin çeşitliliği ve zenginliği ile dikkat çekiyor. İstanbul'daki yapılarda kullanılan çinilerin İznik'te yapıldığını tarihi belgelerden öğreniyoruz. Milet, Şam grubu ve Rodos İşi ​​olarak bilinen seramiğin merkezi İznik'tir. 17. yüzyılda İznik'e gelen Gezgin Evliya Çelebi, 300'den fazla çini fırını olduğundan bahseder. İznik çinilerinde; Lale, sümbül, nar ve karanfil gibi çiçek motifleri kullanılmıştır. Ayrıca insan, kuş, balık, tavşan ve köpek gibi hayvan ve gemi motiflerine de rastlanmaktadır. İznik'in Orhan Gazi tarafından alınmasından hemen sonra (1326-1362), şehrin fiziki dokusu değişmeye başladı. Sosyal amaçlı birçok vakıf eseri yapıldı. Tüm vakıf işlerinin arsa ve kira gelirlerinin İznik'in ekonomik hayatını canlandırdığını söyleyebiliriz. Bu düzenli gelir kaynakları, yüzyıllar boyunca bu eserlerin onarımını finanse ettikleri için mimar ve ustaların varlığını da beraberinde getirdi. Nikaia/İznik, özellikle II. Murat ve Çandarlılar döneminde tepeden tırnağa inşa edilmiş ve bu dönemde birçok cami, medrese, han ve hamam yapılmıştır. İznik, İstanbul'dan Anadolu'ya yapılan sefer ve kervan güzergahında önemli bir durak ve konaklama merkezi haline geldi. Aynı şekilde 14-16. yüzyıllarda İznik Türk kültür hayatında önemli bir yere sahipti. Birçok bilim adamının ve şairin yaşadığı bir kültür merkezine dönüşmüştür. ts yükseltildi. yüzyılda İznik, doğuya giden ana ticaret yolu üzerinde, şehre zenginlik ve refah getiren önemli bir merkez haline geldi. Ayrıca yaklaşık iki asırdır üretilen çinilerin şehrin ününe büyük katkısı olmuştur. Dönemin pek çok seyyahının bize söylediği gibi, çini sanatının en güzel örnekleri burada en yetenekli ustalar tarafından yapılmış ve Osmanlı İmparatorluğu'nun her yerine gönderilmiştir. Ancak 16. yüzyıldan itibaren Osmanlı vakıf düzeninde ortaya çıkan olumsuz gelişmeler İznik'teki bu altyapı tesislerini de etkilemiştir. İstanbul'un fethinden ve Anadolu'da Osmanlı hakimiyetinin pekiştirilmesinden sonra İznik'in önemi azaldı. Şehrin köklü ve varlıklı aileleri İstanbul'a göç etmeye başlayınca, İznik gerileme dönemine girerek 16. yüzyılın sonlarından itibaren eski servetini boşaltıp kaybetmeye başladı. ticaret ve hac yolları üzerinde yer almaması, eskisi gibi kiremit döşenmemesi ve bölgedeki bataklıktan yayılan sıtma hastalığı. , yabancı gezginlerin izlenimleridir. 19. yüzyılda küçülen İznik'te Türkler, Rumlar ve Ermeniler genellikle bahçecilik ve ipekçilik ile uğraşmışlardır. Kurtuluş Savaşı sırasında İznik çok zor zamanlar geçirmiş, 21 Eylül 1920'de gelen Rumlar şehri tamamen işgal etmişlerdir. Yaklaşan düşman birlikleri karşısında kaçmak zorunda kalan İznik halkı, şehrin yakıldığına tanık olmuş ve şehrin tarihi eserlerinden bazıları bu vahşi günlerde yenilenemeyecek şekilde zarar görmüştür. Osmanlı döneminin sonlarına doğru gerileyen ve özellikle çinicilikteki üstünlüğünü kaybeden şehir, 15 Mayıs 1930'da Bursa'ya bağlanmıştır. Bursa ilinin bir ilçesi olan İznik, bu tarihten sonra Rumeli göçmenlerinin yerleşim yeri olmuştur. Uzun süre çok fazla değişiklik göstermeyen ve 1960'lı yıllarda hızla gelişmeye başlayan İznik'te bağcılık, zeytincilik, meyve, sebze ve tahıl üretimi yapılmaktadır. Eskiden en önemli geçim kaynaklarından biri olan balıkçılık, günümüzde ancak geleneksel olarak sürdürülmektedir. Önemli bir turizm destinasyonu olan İznik, her geçen gün daha fazla yerli ve yabancı ziyaretçi almaktadır. Orijinal makale Türkçe olarak 2004 yılında tchayat dergimizde yayınlanmıştır.